Granen & Gluten

In deze blog kon je lezen waarom het beter is, in plaats van bloem, te kiezen voor volkoren(meel) producten. Nu rijst vanzelf de vraag: zijn granen eigenlijk wel gezond? Je kunt geen krant of tijdschrift open slaan of het gaat erover. Granen & gluten zijn een hype, of liever gezegd het niet eten ervan.

Wat zijn gluten?
Gluten zijn een groep eiwitten die voorkomen in granen. Gluten komen voor in de granen tarwe, maar ook in bijvoorbeeld spelt (het broertje van) en rogge. Gluten zijn verantwoordelijk voor de stevige maar tegelijkertijd ook luchtige structuur van het deeg.
Mensen met coeliakie zijn allergisch voor dit type eiwitten en kunnen deze niet verteren.
Er komt steeds meer (wetenschappelijk) bewijs dat ongeveer 10 % van de bevolking niet zo zeer allergisch maar wel gevoelig is voor gluten.

Bij gevoeligheid van gluten en/of granen kan door irritaties van de darmwand een “lekke darm” ontstaan wat allerlei ontstekingsreacties in het lijf teweeg kan brengen met verschillende symptomen: van eczeem tot depressies. Maar ook een moeilijke of onregelmatige stoelgang kan een boosdoener zijn. De beste manier om er achter te komen of je gevoelig bent voor gluten is deze een (lange) tijd uit je dieet te schrappen en te kijken wat er gebeurt. Sluit altijd eerst een allergie uit door een test te (laten) doen.

De hele dag granen!
In de loop van de jaren is bovenstaand percentage gestegen. Waar komt dit vandaan? Wij als mensen eten tegenwoordig massa’s granen op een dag. ’s Ochtends Brinta of brood, ’s middags brood, een Liga of koekje als tussendoortje en ’s avonds een bord pasta. En als we nog trek hebben; een toastje met wat smeersels. Vrijwel alle makkelijke en snelle voedingsmiddelen bevatten granen. Daarnaast zou er nog een andere reden kunnen zijn waarom ons lichaam die gluten redelijk vervelend vindt:
Wanneer we een flinke stap terug doen in de tijd (lees: richting de jagers en verzamelaars, toen wij nog geen granen tot onze beschikking hadden) blijkt dat de werking van ons lichaam niet zo sterk is mee geëvolueerd naar deze tijd. Ons spijsverteringsproces werkt nog precies hetzelfde en is “ingesteld” op het verteren van (dierlijke) eiwitten, zaden, pitten, noten en koolhydraten uit groenten. Moeilijker te verteren dus die granen, en daarom ligt (bij grote hoeveelheden) gevoeligheid op de loer.

Varieer!
Los van het feit of je intolerant bent voor gluten of niet is het dus slim om stil te staan bij de variatie in je dieet. Want dat is dé manier om zoveel mogelijk verschillende goede voedingstoffen binnen te krijgen. Wie zijn graneninname (om wat voor reden dan ook) wil beperken kan kijken naar glutenvrije alternatieven.

Welke granen zijn glutenvrij?
Haver(mout) is van nature glutenvrij (maar komt in het verwerkingsproces vaak wel in aanraking met gluten van andere graansoorten) en stikt van de vitamines en mineralen. Rijst en mais zijn ook glutenvrij maar hebben ons lijf weinig te bieden, met uitzondering van volkoren- of zilvervliesrijst. Boekweit en quinoa zijn eigenlijk zadensoorten, maar een heel gezond alternatief voor granen. Er zijn ook veel glutenvrije graansoorten voor het maken van beslag, brood of cake zoals kokosmeel, teff, notenmeel (zoals amandelmeel), kikkererwtenmeel etc. Volop mogelijkheden om te variëren. Een deel hiervan is gewoon bij de supermarkt te koop. Toch wel handig, zo’n hype!

Laat je niet foppen
Ook de industrie profiteert vrolijk mee! Kijk uit met standaard (kant-en-klare) glutenvrije voeding. Deze staan vaak bol van de vulstoffen als suiker en goedkope meelsoorten. Gelukkig ontstaat er langzamerhand een steeds breder en gezonder assortiment, maar zelf achter de potten en pannen kruipen is gezonder én goedkoper. Zie voor een lekker en gezond alternatief voor brood dit recept.

Easy does it!